پایان قطعنامه ۲۲۳۱؛ تهران، مسکو و پکن بر انقضای خودکار تأکید دارند

امروز، ۱۸ اکتبر، تاریخ انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد است. این قطعنامه که در سال ۲۰۱۵ صادر شد، در بند ۸ خود به انقضای خودکار در تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵، یعنی امروز، اشاره دارد. با این حال، بند ۹ این قطعنامه سازوکاری را برای جلوگیری از انقضای خودکار در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت قطعنامه‌های شش‌گانه علیه ایران پیش‌بینی کرده بود.

در عمل، سه عضو اروپایی برجام با احیای قطعنامه‌های شش‌گانه علیه ایران، تلاش کردند مانع از انقضای خودکار قطعنامه ۲۲۳۱ شوند. این اقدام منجر به اختلاف نظر جدی میان ایران و کشورهای غربی شد. وزارت امور خارجه ایران در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل متحد، تأکید کرده است که از منظر جمهوری اسلامی ایران، امروز پایان قطعنامه ۲۲۳۱ و خروج پرونده هسته‌ای کشور از دستور کار شورای امنیت است.

روسیه و چین نیز به طور رسمی از این موضع حمایت کرده و اعلام کرده‌اند که امروز پایان قطعنامه ۲۲۳۱ است. استدلال حقوقی این کشورها بر این مبناست که تنها کشورهایی می‌توانند از سازوکارهای برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ بهره‌مند شوند که خود مفاد آن را نقض نکرده باشند. ایران تأکید دارد که خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ و نقض مفاد توافق توسط سه کشور اروپایی در مقاطع مختلف، مبنای حقوقی استفاده از این سازوکارها را از بین برده است.

وضعیت حقوقی و سیاسی پیرامون این موضوع پیچیده است. در حالی که استدلال حقوقی ایران مستدل به نظر می‌رسد، اجرای عملی آن با چالش‌های سیاسی روبرو است. یکی از ابهامات آینده، امکان دستیابی به اجماع در شورای امنیت برای اجرای عملی قطعنامه‌ها است که با توجه به دوپارگی کنونی، دستیابی به آن دشوار به نظر می‌رسد. تشکیل کمیته تحریم‌ها، افزودن افراد یا نهادها به فهرست تحریم‌ها و اجرای قطعنامه‌های پیشین، همگی نیازمند اجماع اعضای دائم شورای امنیت هستند و اختلاف نظر کنونی می‌تواند مانع این اجماع شود.

همچنین، این پرسش مطرح است که آیا روسیه و چین در عمل نیز به موضع خود پایبند خواهند ماند و همکاری‌های خود با ایران، از جمله خرید نفت و همکاری‌های تسلیحاتی را ادامه خواهند داد یا خیر. پاسخ این پرسش در آینده روشن خواهد شد.

منبع: irna_1313