شکاف در شورای امنیت؛ روسیه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را «باطل» خواند

معاون وزیر امور خارجه روسیه، سرگئی ریابکوف، با انتقادی تند، قدرت‌های غربی و دبیرخانه سازمان ملل را به تلاش غیرقانونی برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه برنامه هسته‌ای ایران متهم کرد. وی این اقدام را «حمله جماعتی یاغی به شورای امنیت سازمان ملل» خواند.

بر اساس تحلیلی از سایت Responsiblestatecraft، بیانیه ریابکوف فراتر از یک مشاجره دیپلماتیک، پیامی روشن داشت: روسیه تمامی تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران که پیش از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) اعمال شده بودند و اکنون توسط امضاکنندگان اروپایی برجام (بریتانیا، فرانسه و آلمان) بازگردانده شده‌اند، «باطل» می‌داند. در پی این اعلام، مسکو از تعمیق همکاری‌های نظامی-فناوری با تهران خبر داده است.

این وضعیت نشان‌دهنده شکافی جدی در واقعیت حقوقی بین‌المللی است؛ قدرت‌های بزرگ جهان اکنون با دو تفسیر متضاد از قوانین بین‌المللی عمل می‌کنند. از یک سو، ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و آلمان مدعی فعال‌سازی قانونی مکانیسم بازگرداندن تحریم‌های برجام به دلیل نقض ادعایی ایران هستند. از سوی دیگر، ایران، روسیه و چین این اقدام را غیرقانونی تلقی می‌کنند.

کشورهای اروپایی که بر فعال‌سازی مکانیسم بازگرداندن تحریم‌ها اصرار داشتند، اکنون با پیامدهای ناخواسته‌ای روبرو شده‌اند. آن‌ها نه تنها شرایطی را فراهم کرده‌اند که برنامه هسته‌ای ایران از نظارت خارج شود، بلکه اجماع بین‌المللی که نقش مهمی در متقاعد کردن ایران برای امضای برجام داشت را نیز از بین برده‌اند. به جای اتحاد و فشار، شکافی اساسی میان اعضای شورای امنیت ایجاد شده است؛ دو عضو دائم این شورا رسماً معتقدند که بازگرداندن تحریم‌ها هرگز رخ نداده و این امر جهان را غیرقابل پیش‌بینی‌تر کرده است.

تحریم‌های قدیمی سازمان ملل، به‌ویژه در زمینه تحریم تسلیحاتی و محدودیت‌های فناوری هسته‌ای و موشکی، همچنان می‌توانند مؤثر باشند. بیانیه ریابکوف نشان می‌دهد که روسیه دیگر خود را ملزم به رعایت این محدودیت‌ها نمی‌داند. این بدان معناست که ایران در صورت نیاز به جت‌های جنگنده پیشرفته، موشک‌ها یا ارتقای سیستم‌های دفاع هوایی، می‌تواند آن‌ها را از روسیه یا چین تأمین کند؛ امری که پیشتر ممنوعیت جهانی داشت اما اکنون به قاعده‌ای مورد مناقشه تبدیل شده است.

خطرناک‌ترین پیامد این وضعیت، ایجاد سابقه برای عدم اشاعه هسته‌ای و حقوق بین‌الملل است. اقتدار شورای امنیت به پذیرش جمعی تصمیمات آن بستگی دارد. با فروپاشی این اجماع، قطعنامه‌های شورا ممکن است به پیشنهادهایی غیرالزام‌آور تبدیل شوند. اکنون ایالات متحده و اتحادیه اروپا ممکن است از قطعنامه‌های پیش از ۲۰۱۵ به عنوان مبنای حقوقی برای اقدامات یک‌جانبه استفاده کنند، در حالی که روسیه و چین از تفسیر خود برای توجیه همکاری‌های استراتژیک و نظامی عمیق‌تر با ایران بهره خواهند برد.

منبع: irna_1313