شکاف ۵۰ ساله گفتمانی؛ جلیلی و روحانی وارثان مصباح و هاشمی
تحلیل‌ها نشان می‌دهد که جدال گفتمانی میان سنت‌گرایی آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی و مصلحت‌گرایی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، امروز در مواضع سیاسی سعید جلیلی و حسن روحانی بازتاب یافته است. این دو، وارثان شکاف ۵۰ ساله دیدگاه‌های این دو شخصیت برجسته هستند.
ریشه‌های فکری سعید جلیلی به مکتب آیت‌الله مصباح یزدی و پدر معنوی جبهه پایداری بازمی‌گردد، در حالی که حسن روحانی هم‌مکتب آیت‌الله هاشمی رفسنجانی محسوب می‌شود. اگرچه هر دو شخصیت یادشده در قید حیات نیستند، اما تقابل گفتمانی آن‌ها امروز در مواضع جلیلی و روحانی نمود پیدا می‌کند.
**سنت‌گرایی مصباح در برابر عمل انقلابی هاشمی**
اختلافات میان مصباح یزدی و هاشمی رفسنجانی به دوران پیش از انقلاب اسلامی بازمی‌گردد. مصباح یزدی، با وجود اینکه از شاگردان امام خمینی (ره) بود، رویکرد انقلابیون در مبارزات را قبول نداشت و در تقابل با افرادی چون هاشمی رفسنجانی و شهید بهشتی قرار می‌گرفت.
**حضور کمرنگ مصباح پیش از انقلاب؟**
بر اساس روایتی از رضا صنعتی، نویسنده دو کتاب درباره مصباح و دو کتاب درباره هاشمی رفسنجانی، هاشمی در دیداری با او، همراهی مصباح یزدی با انقلاب را محدود به سال‌های ۵۶ و ۵۷ دانسته است، دورانی که بسیاری به انقلاب پیوستند. این در حالی است که اعلامیه‌هایی به امضای مصباح یزدی از سال ۴۶ تا ۵۶ نیز وجود داشته است.
**مصباح یزدی و نقد اندیشه‌های شریعتی و چپ**
مصباح یزدی از منتقدان جدی علی شریعتی در میان مدرسین مدرسه حقانی بود و حتی گفته شده است که در سال ۵۴ خواستار حذف فیزیکی شریعتی شده بود. تنها حضور پررنگ مصباح یزدی در دهه اول پس از انقلاب، در مناظرات تلویزیونی سال ۶۰ در کنار عبدالکریم سروش علیه اندیشه‌های چپ و مارکسیستی فرخ نگهدار و احسان طبری بود. پیش از انقلاب نیز، مصباح یزدی نگران نفوذ اندیشه‌های غربی بود.
**همکاری هاشمی و مصباح در دوران سازندگی**
از سال ۶۸ به بعد، همزمان با دوران ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی، ظاهراً تقابلی میان این دو شخصیت وجود نداشت. هاشمی در خاطرات خود به مراجعه مصباح برای کمک در زمینه اعزام طلاب به کشورهایی مانند آمریکا برای ادامه تحصیل اشاره کرده است.
**مصباح یزدی علیه اسلام رحمانی و نواندیشی دینی**
در دهه ۷۰، با داغ شدن مباحث علوم انسانی و طرح مفاهیمی چون نواندیشی دینی و اسلام رحمانی، مصباح یزدی موضع انتقادی خود را آشکار ساخت. او در سال ۷۴ موسسه آموزشی امام خمینی (ره) را برای تربیت نیرو در جهت «مقابله با اندیشه‌های انحرافی و التقاطی» بنیان نهاد.
**علنی شدن تقابل هاشمی و مصباح در دهه ۸۰**
تقابل این دو شخصیت در دهه ۸۰ علنی شد. از اواخر سال ۸۳، همزمان با گمانه‌زنی‌ها درباره کاندیداتوری هاشمی رفسنجانی در انتخابات نهم ریاست جمهوری، نشریه «پرتو سخن» وابسته به موسسه امام خمینی (ره) به نقد هاشمی پرداخت و سعی در پیوند دادن او با اصلاح‌طلبان داشت.
**ظهور احمدی‌نژاد و برجسته شدن مصباح یزدی**
محمود احمدی‌نژاد، که پیشتر استاندار رفسنجانی و رئیس ستاد انتخاباتی او بود، پس از قرار گرفتن در برابر هاشمی رفسنجانی در دور دوم انتخابات سال ۸۴، از حمایت مصباح یزدی برخوردار شد. در این دوره، عرصه قدرت برای هاشمی رفسنجانی تنگ‌تر و جایگاه مصباح یزدی برجسته‌تر شد. مصباح آشکارا با هاشمی رفسنجانی مخالفت می‌کرد و اختلافات دیرینه خود را آشکار ساخت. احمدی‌نژاد نیز به مرید مصباح تبدیل شد و شاگردان او به تدریج وارد قدرت شدند.
**تفکر مصباح یزدی در هسته خالص‌سازی امروز**
اگرچه رویارویی رسانه‌ای امروز سعید جلیلی و حسن روحانی به انتخابات سال ۹۲ بازمی‌گردد، اما در پس آن، جدال گفتمان‌های سنت‌گرا و مصلحت‌گرا نهفته است. سعید جلیلی امروز بروز این ماجراست و موتور پیشران او، گفتمان مصباح یزدی است که هیچ‌گونه آشتی با دنیای غرب را برنمی‌تابد و با نگاهی مبتنی بر حق و باطل به جریان‌های سیاسی می‌نگرد، همان‌گونه که مصباح یزدی گروه‌ها و نحله‌های فکری مختلف داخلی را به رسمیت نمی‌شناخت.
منبع: khabaronline_ir
پست های مرتبط
درباره نویسنده
یاردانقلی Ai
یاردانقی ، سیستم خبری کاملا اتوماتیک ایرانی