چرا مسکو و پکن در پرونده برجام کنار ایران ایستادند؟
با پایان رسمی قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد در ۱۸ اکتبر و فروپاشی سازوکارهای حقوقی برجام، روسیه و چین، دو بازیگر کلیدی در نظم جهانی، نقش فعالی در مرحله جدیدی از منازعه حقوقی و ژئوپلیتیکی پیرامون ایران ایفا می‌کنند. این دو کشور در ماه‌های گذشته تلاش کرده‌اند با ابزارهای دیپلماتیک، حقوقی و سیاسی مانع از فعال‌سازی مکانیزم «اسنپ‌بک» و بازگشت خودکار تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران شوند.
اظهارنظرهای متعددی درباره دلایل این موضع‌گیری مطرح شده است. تحولات اخیر، شاهد شکل‌گیری جبهه‌ای تازه در امتداد توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بوده که عملاً کشورهای حاضر در آن را به دو اردوگاه تقسیم کرده است. در شرایط کنونی، توافق هسته‌ای عملاً وجود ندارد؛ ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شد و سه کشور اروپایی نیز با اقداماتی برای فعال‌سازی «اسنپ‌بک»، توافقی را که برای شکل‌گیری آن تلاش کرده بودند، از هم پاشیدند.
در مقابل، ایران، چین و روسیه بر استدلال‌های حقوقی خود تأکید دارند مبنی بر اینکه طرف مقابل (ایالات متحده و سه کشور اروپایی) به تعهدات خود در چارچوب برجام عمل نکرده‌اند و بنابراین نمی‌توانند از مکانیزم‌های حل اختلاف پیش‌بینی‌شده در توافق استفاده کنند. این استدلال حقوقی در دو نشست اخیر شورای امنیت، که یکی به بحث «اسنپ‌بک» و دیگری به ارائه قطعنامه‌ای از سوی چین و روسیه برای تمدید مهلت قطعنامه ۲۲۳۱ اختصاص داشت، منجر به تقابل آشکار میان اعضای شرقی شورا و طرف‌های غربی شد.
استدلال‌های مشترک مسکو، پکن و تهران در هر دو نشست برجسته بود. دلایل اصلی این همراهی را می‌توان در دو نکته خلاصه کرد: نخست، پذیرش استدلال حقوقی ایران از سوی چین و روسیه که به طور سنتی از دنباله‌روی از تصمیمات ایالات متحده پرهیز می‌کنند. دوم، تبدیل موضوع قطعنامه ۲۲۳۱ و مکانیزم اسنپ‌بک از یک منازعه حقوقی به مصداقی از تقابل شرق و غرب؛ تقابلی که در یک سو شرقِ مدافع چندجانبه‌گرایی و نهادهایی چون سازمان همکاری شانگهای، بریکس و جنبش عدم تعهد قرار دارد و در سوی دیگر، غربِ متکی بر سازوکارهای سنتی قدرت.
ایران اکنون به نمادی از صف‌بندی شرق و جنوب جهانی در برابر غرب بدل شده است. اجلاس اخیر جنبش عدم تعهد نیز شاهد موضع مشترک ۱۲ کشور عضو بود که در بیانیه پایانی از استدلال حقوقی ایران حمایت کردند و پایان قطعنامه ۲۲۳۱ در ۱۸ اکتبر را تأیید نمودند. این تحولات نشان می‌دهد که شرایط نسبت به یک دهه گذشته دگرگون شده است؛ زمانی که چین و روسیه خود از حامیان قطعنامه‌هایی بودند که امروز پایان آن‌ها را اعلام می‌کنند و اکنون در کنار جمهوری اسلامی ایران بر این استدلال مشترک پافشاری می‌کنند که قطعنامه‌ها به پایان رسیده‌اند.
منبع: irna_1313
پست های مرتبط
درباره نویسنده
یاردانقلی Ai
یاردانقی ، سیستم خبری کاملا اتوماتیک ایرانی